Fermuar Nedir ve Fermuar Çeşitleri; açılıp kapanması gereken iki parçaya dikilerek yerleştirilen, üzerinde yürüyen sürgü çekildiğinde dişlerin birbirine geçerek kenetlenmesini ve iki parçanın kapanmasını sağlayan düzenektir. Açma kapama fonksiyonu dışında spor ve dış giyimin vazgeçilmez aksesuarı olarak dikkat çekmektedir.
Metal dişli, kemik dişli, naylon dişli ve özel fermuar çeşitleri ile kot, dış giyim, kadın ve çocuk giyim, ayakkabı, mefruşat ve ev tekstili gibi birçok alanda kullanılır. Fermuar teknik çizimleri kumaş cinsi ve modeli baz alınarak yapılmaktadır.
DİŞLİ FERMUARLARDA DİKİM TEKNİĞİ
Fermuar Çeşitleri
Fermuar çeşitleri olarak karşımıza dört farklı tür çıkıyor. Bunlar sırasıyla aşağıda listelenmiştir.
- Metal Dişli Fermuarlar
- Kemik Dişli Fermuarlar
- Naylon dişli fermuarlar
- Özel Fermuarlar
Fermuarı Oluşturan Parçalar
- Dişler: Karşılıklı iki şerit üzerine yerleştirilen ve birbirine kenetlenerek kilitleme işlevini üstlenen en önemli unsurlardır.
- Sürgü (curser): Sürgü fermuarı açıp kapatan kısımdır. Sürücünün arka ve ön kısımlarının işlevleri birbirine tamamen zıttır. Fermuarın sağ ve sol şerit kısımları kürsörün arka kanalından birlikte geçerek ön kanallardan ayrı şeritler halinde çıkar. Taşıyıcı ileri doğru hareket ettikçe dişler birbirine kenetlenir ve kenetlenir. Sürgü geriye doğru hareket ettirildiğinde dişler birbirinden ayrılarak fermuarın açılmasını sağlar.
- Elcik: Fermuar çekicinin üzerine takılan ve otomatik hareket etmeyi sağlayan parçaya verilen isimdir.
- Alt durdurucu (stopper): Fermuar çubuğunun üstünde ve altında kaydırıcının çubuktan dışarı kaymasını engelleyen parçalardır. Alt durdurucu, dişli veya plastik zincirlerin her iki kenarını birbirine bağlayan ve doğrudan alt dişlilerin ucunda veya dişlilerin üzerinde bulunan tek bir metal veya plastik konektördür.
- Üst durdurucu (stopper): Üst durdurucular, her iki şeritteki dişlerin veya zincirlerin hemen üzerinde bulunan küçük metal veya plastik parçalardır.
- Şerit: Fermuar dişlerinin takıldığı dar kumaşlara fermuar bandı veya fermuar çubuğu denir.
- Kenar (fitil).
Tek Taraflı Fermuar Çalışması
Elle tutturma ve makinede tutturma yöntemi ile tek taraflı fermuar çalışması yapılmaktadır.
Elle tutturmada fermuar boyutuna göre dikiş payı belirlenir. Fermuar görünmeyecek şekilde kumaş altına yerleştirilir ve teyellenir. Elde makine dikişi yapılarak fermuar kumaşa sabitlenir.
Makine ile fermuar tutturmada yine fermuar boyutuna göre dikiş payı belirlenir. Makineye fermuar ayarı takılır. Temiz ve düzgün bir dikiş için önceden teyelleme yapılabilir. İplikler temizlenir ve ütülenir. Fermuar teknik çiziminde görüntü tek taraflı fermuar görüntüsüdür.
Çift Taraflı Fermuar Çalışması
Fermuar boyutu saptanır. Fermuar her iki kumaşın altına yerleştirilir. Her iki taraftaki dikiş kesintisiz olarak fermuar bitimine kadar devam eder. Fermuar teknik çiziminde görüntü çift taraflı fermuar görüntüsüdür.
Gizli Fermuar Çalışması
Gizli fermuar çalışmasında fermuarın bulunduğu her iki parçada dikişler gözükmez. Dişli kısmının kumaş altında kaldığı ve görünmediği fermuar çalışmasıdır. Fermuar yeri belirlenir ve pekiştirilir. Gizli fermuar ayağı takılarak fermuar kumaşa sabitlenir. İpleri temizlenir ve ütülenir. Fermuar teknik çiziminde görüntü sadece bir çizgiden ibarettir.
Patletli Fermuar
Pantolonda kullanılan patletli fermuar, kapanma yanında süslemeyi de sağlamak için kullanılır. İç giyim ve astarlarda kullanılan patletli fermuar ise sıkışmayı önleyerek giysinin hasara uğramasını engeller. Kadın veya erkek giyime göre sağ veya sol tarafa patlet payı verilir. Ağ dikişi fermuar açıklığında pekiştirilir. Patlet parçasına makine çekilir ve çevrilip ütülenir. Patlet sağ veya sol tarafa yerleştirilir ve fermuar ayağı takılarak çıması çekilir. Fermuar teknik çizimleri için patlet şablonu kullanılır. Son aşamada dikiş düzgünlüğü ve ütü kalitesi kontrol edilerek patletli fermuar çalışması bitirilir.
Fermuar Kullanımında Pratik Bilgiler
- Polyester özelliği olan ve kemik fermuarları ütülerken ütüyü üzerlerine bastırmayın.
- Yıkama ve temizlik esnasında fermuar kesinlikle kapalı kalmalıdır.
- Yıkama işlemi sonrasında üzerine mum ve parafin sabunu sürülmelidir.
- Özellikle etek ve pantolonlarda fermuarın üzerine kanca veya düğme dikilmelidir.
- Ceplerin kalabalık olduğu, dar pantolon ve etek gibi iki tarafı birbirine bağlamakta zorlandığınız yerlerde önce şeridi elle bir araya getirmeyi denemeli, ardından kaydırıcıyı kullanarak fermuarı kapatmalısınız.
- Fermuarları açmak için kalem kutusunun yanındaki kumaşı elinizle tutup aynı zamanda kaydırıcıyı yukarı doğru çekmek gerekir.
- Fermuar hassas bir makinedir ve dikkat gerektirir.
İlk Fermuar Ne Zaman İcat Edildi?
Fermuarın ilk kez 1851 yılında Elias Howe isimli Amerikalı tarafından tasarlanıp patentinin alındığı biliniyor. Daha önce ayakkabı sabitlemek için kullanılan fermuar, ilk kez 1894 yılında Witcomb L. Judson adlı başka bir Amerikalı tarafından piyasaya sunuldu ve giderek geliştirildi. Günümüzde kullanılan metal fermuarın patenti 1917 yılında Gideon Sundback tarafından alınmıştır. Plastik fermuar üretimi ilk kez 2. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşti. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya’daki Opti şirketi tarafından kuruldu.
Fermuar Çeşitleri Hakkında Detaylı Bilgi İçin Tıklayınız